CBCT از نوع سینوس های پارانازال

فهرست مقاله


1. سینوس پارانازال چیست؟


2. انواع سینوس های پارانازال


3. مشکلات و بیماری های مرتبط با سینوس های پارانازال


3-1. سینوزیت حاد و مزمن


3-2. پولیپ بینی و سینوسی


3-3. کیست و تومورهای سینوسی


4. مزایا تصویربرداری از سینوس پارانازال با استفاده از CBCT


5. محدودیت های CBCT در تصویربرداری سینوس پارانازال


7. سوالات متداول بیماران




تکنولوژی Cone Beam CT (CBCT) یکی از روش‌های نوین تصویربرداری پزشکی است که در سال‌های اخیر جایگاه ویژه‌ای در حوزه دندانپزشکی و رادیولوژی فک و صورت پیدا کرده است. این روش به دلیل دوز تابشی کمتر و کیفیت تصویربرداری بالا، به‌عنوان جایگزینی مناسب برای MDCT معرفی شده است.
در کلینیک رادیولوژی آترا، با مدیریت دکتر احسان بهرام پور، از این تکنولوژی برای بررسی دقیق سینوس پارانازال (PNS)، فک، دندان‌های نهفته، تروماهای فکی و بسیاری از مشکلات مرتبط با دهان و فک استفاده می‌شود. در ادامه به بررسی ویژگی‌ها، مزایا و محدودیت‌های CBCT سینوس پارانازال خواهیم پرداخت.

سینوس پارانازال چیست؟
سینوس‌های پارانازال (Paranasal Sinuses) حفره‌های هوایی هستند که در اطراف حفره بینی قرار دارند و درون استخوان‌های جمجمه و صورت واقع شده‌اند. این سینوس‌ها با مخاط پوشیده شده‌اند و از طریق مجاری کوچکی به حفره بینی متصل می‌شوند. وظایف اصلی آنها شامل:

کاهش وزن جمجمه
افزایش طنین و کیفیت صدا
گرم و مرطوب کردن هوای استنشاقی
دفع ترشحات و ذرات آلوده برای پاکسازی مجاری تنفسی

انواع سینوس های پارانازال
سینوس‌های پارانازال شامل چهار گروه اصلی هستند:

سینوس فکی (Maxillary Sinus) – در استخوان فک بالا قرار دارد و بزرگ‌ترین سینوس پارانازال است.
سینوس پیشانی (Frontal Sinus) – در قسمت جلویی جمجمه و بالای چشم‌ها قرار دارد.
سینوس اتموئید (Ethmoid Sinus) – میان حفره بینی و چشم‌ها، شامل حفره‌های کوچک متعدد.
سینوس اسفنوئید (Sphenoid Sinus) – در عمق جمجمه، پشت حفره بینی قرار دارد.

مشکلات و بیماری های مرتبط با سینوس های پارانازال
سینوزیت حاد و مزمن

سینوزیت حاد: علائمی مانند گرفتگی بینی، درد صورت، سردرد و ترشح چرکی بینی دارد و معمولاً در عرض 4 هفته برطرف می‌شود.
سینوزیت مزمن: در صورت تداوم علائم بیش از 12 هفته، نیاز به بررسی‌های دقیق‌تر مانند CBCT سینوس پارانازال دارد.

پولیپ بینی و سینوسی
رشد غیرطبیعی بافت نرم در داخل سینوس‌ها که می‌تواند موجب انسداد مجاری سینوسی و اختلال در تنفس شود. در موارد شدید، نیاز به جراحی آندوسکوپیک دارد.
کیست و تومورهای سینوسی
برخی توده‌های خوش‌خیم مانند کیست‌های موکوسی یا استئوم‌ها در سینوس‌ها دیده می‌شوند. همچنین در موارد نادر، تومورهای بدخیم نیز ممکن است سینوس‌های پارانازال را درگیر کنند که تشخیص زودهنگام آنها با تصویربرداری CBCT حیاتی است.
انسداد Osteomeatal Complex
هرگونه انسداد در این مسیر می‌تواند منجر به عدم تخلیه مناسب سینوس‌ها و بروز سینوزیت مزمن شود. تصویربرداری CBCT کمک بزرگی در تشخیص این نوع مشکلات دارد.
مزایا تصویربرداری از سینوس پارانازال با استفاده از CBCT

کاهش دوز تابشی در مقایسه با MDCT
یکی از مهم‌ترین مزایای CBCT نسبت به MDCT، کاهش میزان دوز تابشی است. طبق مطالعه Al Abduwani J و همکاران (2016)، میزان دوز مؤثر بیمارانی که تحت تابش CBCT در ناحیه PNS قرار گرفتند، به‌طور میانگین 0.27 میلی‌سیورت گزارش شد. این مقدار در مقایسه با MDCT حدود 40٪ کاهش دوز تابشی را نشان می‌دهد که اهمیت بالایی در کاهش اثرات مضر اشعه برای بیماران دارد.
رزولوشن بالای تصویر و دقت تشخیصی بالا
از مزایا دیگر CBCT، تصاویر با رزولوشن بسیار بالا تا حد دهم میلی‌متر می‌توان اشاره کرد. این دقت بالا امکان بررسی دقیق‌تر استخوان‌های سینوس پارانازال، ضخامت مخاط سینوس و ساختارهای مجاور را فراهم می‌کند.
استفاده از Isotropic Voxel برای کیفیت یکنواخت تصاویر
یکی از ویژگی‌های مهم CBCT استفاده از isotropic voxel است که به دلیل یکنواختی ابعاد پیکسل‌ها، باعث تولید تصاویر با کیفیت مشابه در تمام جهات می‌شود. این ویژگی امکان بررسی سه‌بعدی و دقیق سینوس‌های پارانازال، مجاری بینی، و ارتباط دندان‌ها با سینوس ماگزیلاری را فراهم می‌آورد.
بررسی دقیق ساختارهای سینوسی و بینی
تصویربرداری CBCT نقش مهمی در تشخیص مشکلات مختلف در حفره بینی و سینوس‌های پارانازال ایفا می‌کند. برخی از کاربردهای آن شامل:

بررسی افزایش ضخامت مخاط سینوس و بینی
ارزیابی Osteomeatal Complex و ارتباط آن با انسداد سینوسی
مشاهده دقیق سپتوم بینی و نواحی استخوانی PNS
تعیین ارتباط دقیق دندان‌های فک بالا با سینوس ماگزیلاری

دیگر کاربردهای گسترده CBCT در رادیولوژی دهان و دندان
CBCT در مدت کوتاهی توانسته است در رادیولوژی فک و صورت، کاربردهای گسترده‌ای پیدا کند. برخی از مهم‌ترین کاربردهای آن عبارت‌اند از:

بررسی مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ)
تشخیص تروماهای فکی-دندانی
ارزیابی دندان‌های نهفته
بررسی ضایعات پاتولوژیک در ناحیه فک و صورت


محدودیت های CBCT در تصویربرداری سینوس پارانازال
با وجود مزایای متعدد، CBCT دارای محدودیت‌هایی نیز هست که باید در نظر گرفته شوند:
کانتراست پایین در بافت نرم: یکی از چالش‌های CBCT نسبت به MDCT، کانتراست پایین در بافت نرم است. به همین دلیل، در مواردی که نیاز به بررسی جزئیات دقیق بافت نرم مانند تومورها و ضایعات پیچیده سینوسی وجود دارد، MDCT همچنان گزینه مناسب‌تری محسوب می‌شود.
نتیجه‌گیری
با توجه به دوز تابشی پایین، کیفیت بالای تصویر و امکان بررسی دقیق ساختارهای سینوسی و دندانی، تکنولوژی CBCT در حال تبدیل شدن به یک ابزار تشخیصی استاندارد در رادیولوژی فک و صورت است. در رادیولوژی آترا، به مدیریت دکتر بهرام پور، از این روش برای بررسی جامع سینوس‌های پارانازال و مشکلات مرتبط با آن استفاده می‌شود.
سوالات متداول بیماران
1. تفاوت سی بی سی تی با سی تی اسکن معمولی چیست؟
CBCT نسبت به MDCT (CT-scan معمولی) دارای دوز تابشی کمتر، رزولوشن بالاتر و دقت بهتر در نمایش ساختارهای استخوانی است. اما در تشخیص بافت‌های نرم مانند تومورها، CT-scan همچنان برتری دارد.
2. آیا CBCT برای بیماران ایمن است؟
بله، CBCT به دلیل کاهش 40٪ دوز تابشی نسبت به سی تی اسکن، یک روش ایمن‌تر محسوب می‌شود. این ویژگی به ویژه برای کودکان و بیمارانی که نیاز به تصویربرداری مکرر دارند، اهمیت زیادی دارد.
4. آیا CBCT می‌تواند جایگزین سی تی اسکن معمولی شود؟
برای بررسی مشکلات استخوانی و دندانی، بله! اما در مواردی که نیاز به بررسی دقیق بافت نرم وجود دارد (مانند تشخیص تومورها)،سی تی اسکن سنتی گزینه بهتری خواهد بود.
5. فرایند تصویربرداری CBCT چقدر طول می‌کشد؟
فرایند تصویربرداری CBCT معمولاً بین 10 تا 40 ثانیه طول می‌کشد و نتایج آن در مدت کوتاهی قابل بررسی است.
7. آیا برای انجام CBCT نیاز به آمادگی خاصی است؟
خیر، معمولاً نیاز به آمادگی خاصی نیست، اما بیماران باید هرگونه جسم فلزی مانند طلا و جواهرات یا دندان مصنوعی را قبل از تصویربرداری خارج کنند تا کیفیت تصویر بهبود یابد.
8. هزینه CBCT سینوس پارانازال چقدر است؟
هزینه CBCT بسته به مراکز رادیولوژی، منطقه جغرافیایی و نوع درخواست پزشک متفاوت است. برای اطلاع از قیمت دقیق می‌توانید با رادیولوژی آترا در شهر شیراز تماس بگیرید.
9. آیا CBCT برای بررسی مشکلات تنفسی و سینوسی نیز کاربرد دارد؟
بله، CBCT به دلیل وضوح بالا در نمایش ساختارهای سینوسی و بینی، می‌تواند به تشخیص مشکلاتی مانند انسداد سینوسی، انحراف سپتوم، پولیپ‌ها و سایر ناهنجاری‌های بینی و سینوس کمک کند.
10. چطور می‌توانم برای انجام CBCT در شهر شیراز نوبت بگیرم؟
شما می‌توانید برای تعیین وقت از طریق نوبت دهی آنلاین یا تماس با رادیولوژی آترا اقدام کنید تا از خدمات گسترده این مرکز بهره‌مند شوید.
اگر به دنبال رادیولوژی فک و صورت در شهر شیراز با بهترین کیفیت هستید، می‌توانید از خدمات رادیولوژی آترا بهره ببرید. برای کسب اطلاعات بیشتر و دریافت مشاوره تخصصی، با ما در تماس باشید.